Quae est ista quae progeditur quasi aurora consurgens, pulchra ut luna,
electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata ? (Vulgate, Cant. 6 : 9)
[Wie is zij die opkomt zoals het ochtendgloren, schoon als de maan,
Schitterend als de zon, geducht als bataljons]
Onze programmatie
Het seizoen 2014 nodigt u uit op een herontdekking van de bronnen van onze muzikale cultuur. In het hart van deze : de Gregoriaanse zang en de muziek van de middeleeuwen, van religieuze of profane oorsprong. Het beroemde Hooglied of nog het handschrift van de XVde eeuw, waaraan we de titel van ons festival (1) ontlenen, getuigen van de ononderbroken culturele kruisbestuivingen tussen het sacrale en het profane, tussen het Oosten en het Westen.
De “Aurora Consurgens”, een tekst afkomstig uit de middeleeuwen, Godslasterlijk bevonden in de eeuw van de Verlichting, opent op Sapientia Austri quae foris praedicat (de wijsheid uit het Zuiden die zich laat horen op de jaarmarkten). Welke betekenis men er ook moge aan geven, laat ons nog vandaag luisteren naar deze “wijsheid” die via de terugreis naar onze culturele wortels, ieder met zichzelf en zijn eigen contradicties verzoent.
Twee Franse ensembles, Millenarium en Organum, die het Festival openen en afsluiten (woensdag 20 en zaterdag 30 augustus) geven de toon aan de programmatie. In het centrum twee Belgische ensembles: het ensemble Psallentes zeer goed bekend bij het Festival Augustusorgel, en het jonge Luikse ensemble La Noeva, respectievelijk zaterdag 23 en woensdag 27 augustus.
Wij spreken nu al met u af voor deze mooie culturele perspectieven hartje zomer te Brussel.
Arnaud Van de Cauter
Artistiek Directeur
Woensdag 20 augustus 2014 – 20h00
Het imaginaire Oosten
Ensemble Millenarium (F)
Christophe DESLIGNES, organetto
Thierry GOMAR, slagwerk
Jean-Lou DESCAMPS, strijkluit
Steve HOUBEN, saxofoon
Naast de officiële geschiedenis die altijd geschreven werd
door dezelfden voor dezelfden, deze van koningen en
machthebbers, is er een andere geschiedenis, deze van
de sagen en legenden, van de Pygamelions, minne zangers
en acrobaten, deze van de orale overdracht.
Het is juist deze geschiedenis dat het Millenarium zich heeft
ingebeeld, en U uitnodigt te beluisteren, te ontvangen en
als iets kostbaars te bewaren in uw natuurlijk en levend
geheugen. Een ingebeelde geschiedenis zonder woorden,
gemaakt van geluiden, emoties, ritmes en van mysteries.
Zaterdag 23 augustus 2014 – 20h00
Mariale kerkzang en orgel in Vlaanderen begin XVIIde eeuw
Ensemble Psallentes(B), (vrouwen stemmen)
Hendrik VANDEN ABEELE, Directie
Arnaud VAN DE CAUTER, Orguel
Het vrouwenkoor van Psallentes, o.l.v. Hendrik Vanden Abeele en
Arnaud Van de Cauter, organist, geeft ons de gelegenheid een
manuscript van de XVde Eeuw gewijd aan Sint Walburga en werken
ter ere van de Heilig Maagd Maria te ontdekken. Getrouw aan de
traditie van de Renaissance zullen de meeste werken vertolkt worden
in een versie waar gregoriaanse zang en orgel dialogeren. Eveneens
op het programma staan werken voor orgel van Arnolt Schlick
(ca. 1460 – ca 1521), Jehan Titelouze (1563 – 1633) en Peeter
Cornet (ca 1570 – 1633).
Woensdag 27 augustus 2014 – 20h00
Codex Huelgas
Ensemble La Noeva (B) (vrouwen stemmen)
met Fabien MOULAERT, orgel
Hildegard von Bingen (XII de eeuw) visionaire abdis, mystica,
genezeres en muzikante, blijft vandaag nog ons verwonderen.
Bezield door deze vrouwelijke figuur met haar buitengewone
gevoeligheid, stellen de zes zangeressen van La Noeva jullie
een a capella programma voor, gebaseerd op het beroemde
handschrift dat in Dendermonde (Oost Vlaanderen, België)
wordt bewaard.
De gezangen van Hildegard laten een wereld doorschemeren
waar de mens in harmonie is met God, met de natuur en met
hem zelf. Vele van haar teksten roepen een gevoelige natuur
op om een spiritueel leven te beschrijven, en bezingen de
schoonheid en de verbondenheid van de mensen, zonder
schaamte, als sterk symbool van de Goddelijke liefde. Geleid
door deze thematiek van ‘het Hooglied’ zal het vocaal ensemble
de vegetale beeldspraak verkennen die de responsorie Stirps
Jesse (de stamboom van Jesse) voorafgaat, een monodie die
werd gecomponeerd door Fulbert van Chartres in de XIde eeuw.
Deze monodie (eenstemming gezang) werd veelvuldig hernomen
als teneur van de eerste polyfonieën, de organa van de Parijse
Notre-Dameschool en de motetten van de XIIde eeuw, die soms
in hybride vorm het profane en het sacrale samenvoegt.
Het concert zal ook de erfenis raadplegen van de abdis, door de
echo die de Zwitserse componist Klaus Huber (geboren in 1924)
en de organist Fabien Moulaert er zullen aan geven in een
programma met enkele van de eerste stukken voor orgel in
Germanië van de XVde en XVIde eeuw, en een improvisatie rond
de beroemde antifoon ‘Caritas abundat in omnia’ (“Liefde
overstroomt alles).
Zaterdag 30 augustus 2014 – 20h00
Golas van Antonio de Cabezon (1510-1566)
Ensemble Organum (F) o.l.v. Marcel PERES, orgel
Mozarabische gezangen en orgel
Het doel van dit programma is het naast elkaar plaatsen van de ‘canto
mixto’ van het begin van de XVIde eeuw – hier de mozarabische
gezangen van Toledo – met de kunst van de glosas zoals deze tot ons
zijn gekomen in de werken voor klavier van hetzelfde tijdperk. Deze
mozarabische gezangen zijn ons bekend door drie handschriften
daterend van het einde van de XVde eeuw en die in opdracht werden
geschreven van kardinaal Cisneros. Het toont ons de toestand van de
traditie toentertijd. Zekere gezangen, zoals deze van de celebranten,
dragen nog de kenmerken van de Noord-Afrikaanse en Spaanse
liturgieën van de eerste eeuwen. Andere zijn wel geworteld in
de praktijken van het scanderen van de kerkgezangen die sinds
in de XIIIde eeuw werden ontwikkeld en die in Spanje ‘canto
mixto’ werden genoemd.
De keuze van de glosas door Antonio de Cabezòn toont de
grote invloed aan van de Frans-Vlaamse componisten in het
Iberische schiereiland : Pierre Sandrin, Josquin des Prez,
Jean Richafort, Clemens non Papa.
Het orgel treedt op zekere momenten op tijdens het verloop
van de mozarabische mis om glossen te maken bij de Gloria,
het offertorium, de sanctus, bij de communie en tijdens de
uitgangsprocessie van de celebranten.